බුදු දහම නිසා සමහරු නිවන් ගියා, බුදු පිළිම නිසා සමහරු හිරේ ගියා - Antidote to doubt is not faith but enquiry!

මීට අවුරුදු දහයකට දොළහකට විතර කලින් මෝඩයා ගේ පෙට්ටියේ කොටස් වශයෙන් ගිය ටෙලියක තිබුණු කෑල්ලක් තමයි ඔය උඩින් මාතෘකාවට දාලා තියෙන්නේ.

මේ කියන සීන් එකේ තිබුනේ, හොඳටම ඩෝප් වෙච්ච එකෙක් (කතාවේ හැටියට කෙල්ලගේ අයියද කොහෙද) ඔය කවි කෑල්ල කිය කිය පාරේ වැනි වැනී යන විතරයි.

ඒ ටෙලියේ තිබුණු වෙන කිසිම දෙයක් මට අද මතක නැති වුණත්, අවුරුදු දොළහකට පස්සේත්, ඒ කවි කෑල්ල තාමත් මතකයි.

ඒකට හේතුව මංතුමා කයි-කතන්දරවලට කැමති එක විතරක්ම නෙමේ.

අද අපේ කෂ්ටිය බහුතරයක් බුද්ධාගම ප්‍රැක්ටිස් කරන විදිය ගැන මුළු කතාවම ඔය කවි දෙපදයේ ඇතුලත් වෙනවාය කියලයි මට හිතෙන්නේ. අන්න ඒකයි!

තමන් නැති කාලෙක ධර්මය ගුරුකොට සලකන්න කියලා බුදුන් කිව්වා වුණාට, අපේ කෂ්ටිය හුඟ දෙනෙක් තවමත් කරන්නේ පිළිම වන්දනාව විතරයි.

ඊලඟට, සසර කෙටිකරගන්න බැඳි ඉවත්කර ගන්නවා වෙනුවට බුද්ධාගම ගැනත් අනවශ්‍ය බැඳීමක් ඇතිකර ගන්නවා.

ඒ මදිවට තමන් බුද්ධාගමේ සෙල්ෆ් ඇපොයින්ටඩ් අයිතිකාරයෝ විදියට කටයුතු කරන්න යනවා. හරියට අර ඉස්කෝලවලට ඉන්න අයිතිකාරයෝ වගේ.

අද කතන්දරේ මෙන්න මේකයි.

ඔන්න දැන් අවුරුදු කෙකට විතර කලින් මගේ හිතවතියක් ඊ-මේල් එකක් එව්වා මං ඇතුළු දහපාලොස් දෙනෙකුට. ඒකේ තිබුණේ චූල කම්ම විභංග සූත්‍රයේ පරිවර්තනයක්ය කියන පවර්පොයින්ට් ප්‍රසන්ටේෂන් එකක්.

එතන බුදුහාමුදුරුවෝ සුභ කියලා තරුණයෙකුට කිව්වාය කියන කරුණුවලින් මට මෙන්න මේ වගේ අදහසක් ආවා.

1. මේ ආත්මේ පෝසත් අය පහුගිය ආත්මවල දාන දිපු අයයි. එහෙම නොකරපු අය දුප්පත්ව ඉපදිලා ඉන්නවා.

2. මේ ආත්මේ අඩුකුලේ ඉපදිලා ඉන්නේ ගිය ආත්මවල අනුන්ට ගැරහූ, අධිමාන්නෙන් හිටපු, පිදිය යුත්තන්ට පිදුවේ නැති අය. පිදිය යුත්තන්ට පුදපු අය උසස් කුලේ ඉපදිලා ඉන්නවා.

මේ කතාව මට ඇල්ලුවේ නෑ. මං මෙන්න මෙහෙම ලියලා යැව්වා.

"මේ කතාව අනුව බුදුන් මේ කොල්ලාව නොමග යවලානේ!

1. මිනිස්සු දුප්පත් පෝසත් කියන්නේ ධනය බෙදී යන අසාධාරණ ක්‍රමය නිසයි. මේ කියන විදියට රටේ ආර්ථිකය දියුණු කරන්න හැකි එකම විදිය නම් පිණට දීමයි. ඒ කියන්නේ භාණ්ඩ හුවමාරු ක්‍රමයකට ගියොත් මුළු ලෝකයම දියුණු වෙයිද?

2. සමහරු අඩු කුලවල ඉපදෙන්නේ ඒ කුල අඩුයි කියලා අනිත් උන් සම්මත කරගෙන තියෙන නිසයි.

මේ කියන විදියට නං වැඩේ වෙන්නේ මුලින්ම දැන් අවුරුදු 2,500කට පස්සේ ඉන්දියාවේ පවා කුල භේදය සෑහෙන් නැතුව ගිහින් තියෙන්නේ මිනිස්සු එන්ණ ුණ්ණඟ හොඳ වෙලා තියෙන හින්දද? දෙවනුව, කුලභේදය නැති සමාජවල ඉපදෙන මිනිස්සු හැමෝම හොඳ වැඩ කරපු අයද?"

මෙන්න බොලේ මගේ උත්තරේ කියවපු ඒ ඊ-මේල් ලයිස්තුවේ හිටිය නෝනා කෙනෙක් මෙහෙම කියනවා.

"කවුද අනේ මේ බුදුන් ගැන පැහැදීමක් නැති කෙනා? මෙයා (මැරුණට පස්සේ්) යන තැන මට හිතාගත්තෑකි!"

ඒ නෝනා ඉතාමත් ශ්‍රද්ධාවෙන් බණ භාවනා කරන සිල්වත් ගුණවත් කෙනෙක්. ඒ ගැන මගේ විවාදයක් නෑ. හැබැයි ඒකේ තරමක් අන්තයට ගිහින් බවයි මට ඒ පිළිතුරෙන් පෙනුනේ. ඒකනේ නෝනා කියන්නේ මං ඒ සූත්‍රයේ කරුණු විවේචනය කළ එක නිසා මං අපායට යන්න පුළුවන් වගේ කතාවක්.

කොහොම හරි ලොකුම වලියකට නොගිහින් වැඩේ ෂේප් වුණා. මෙන්න ඒ ඊ-මේල් දෙබස සිංහලෙන්.

මම: "ප්‍රිය නෝනෝ, මං ඔබ තරම් දැනුමක් නොමැති වුණත් බුදු දහමේ 'ඒහි-පස්සිකෝ' ගුණය ගැන දන්නා අයෙක්. ඊ-මේලයකට පිළිතුරක් යැවූ පමණින් මගේ අවසානය තීරණය වේ නම් - අහා, කෙතරම් අගීද?"

නෝනා: "ප්‍රිය කතන්දර, 'ඒහි පස්සිකෝ ගුණය' ගැන ඔබට දැනුමක් ඇති බව අසා සතුටු වුණා. ඔබට 'පච්චත්තං වේදී තබ්බ විඥ්ඥූහී' ගැනත් දැනුමක් ඇති යැයි සිතනවා.
අප සැමට 'අරහං', 'සම්මා සම්බුද්ධෝ' සහ 'විජ්ජාචරණ සම්පන්නෝ' ගුණ ගැනද සම්පූර්ණ විශ්වාසයක් (full confidence) ඇතිනම්, අපේ බුදුරජුන් කියූ දේ ගැන විශ්වාසය (believe) ඇති කර ගැනීම ප්‍රශ්ණයක් වෙන්නේ නෑ. අවබෝධයේ (enlightenment) මුල් පියවර ශ්‍රද්ධාවයි."

මම: "ප්‍රිය නොනෝ, ඔබේ පිළිතුරට ස්තුතියි. එය සැබවින්ම අගේ කරමි. විශ්වාසය (believe) යන්න මෙහිදී වැරදි වචනයකි. එය බුදු දහමට මුළුමණින්ම පිටස්තර (alien) වූ අදහසකි. මා කැමති විශ්ලේෂණයකර (analyse) අවබෝධ (understand) කරගන්නයි. මට යමක් අදහන්න (believe) යැයි කියනු ලැබුවොත්, එහි අනිවාර්යෙන්ම වැරුද්දක් හෝ තර්කානුකූල නොමැති දෙයක් තිබේ."

නෝනා: "ප්‍රිය කතන්දර, ඔබ ඇත්තටම හරි. ස්තුතියි."

මං අද කතන්දරයෙන් කියන් උත්සාහ කළ කරුණු කිහිපය මෙන්න මේවා.

1. බුදුදහමට ඇදහිල්ලක් සම්බන්ධ නෑ.

2. යම් සැකයක් ඇති නම් බුදුදහමේ ඒකට විසඳුම විශ්වාස කිරීම නොවෙයි, ප්‍රශ්ණ කිරීමයි (Antidote to doubt is not faith but enquiry).

-කතන්දරකාරයා

ප/ලි:
අනික මං දන්න තරමින් බුදුදහමට අයිතිකාරයෙක් නෑ. මං ඕක කලින් දවසක චතුරාර්ය සත්‍යය ඕපන් සෝස් සංකල්පයක්ය කියලා ලියලා තව පොඩ්ඩෙන් ගුටි කනවා.

(image: http://www.lakehouse.lk/budusarana/2010/02/28/tmp.asp?ID=fea07)